Sleutelcompetentie: burgerschap
De burgerschapscompetentie bestaat uit zeven bouwstenen.
Identiteit
In de eerste bouwsteen staat het concept identiteit centraal. De kenmerkende dynamiek en gelaagdheid van (eigen) identiteiten komen aan bod. Daarnaast gaat de aandacht naar de impact van identiteit op relaties. De leerlingen onderscheiden zowel persoonlijke identiteit als groepsidentiteit en onderzoeken hoe verschillende lagen van identiteiten elkaar beïnvloeden aan de hand van concepten zoals verbondenheid, solidariteit, discriminatie en wij-zij-denken.
Diversiteit in de klas
De tweede bouwsteen betreft het omgaan met diversiteit in het samenleven en samenwerken. Hierbij horen basisvaardigheden zoals constructief denken en handelen op basis van wederkerigheid en gepast reageren op uitsluitingsgedrag. De leerlingen leren daarbij kritisch reflecteren over de voordelen en de uitdagingen verbonden aan diversiteit. Ook de mechanismen achter onverdraagzaamheid, discriminatie en racisme komen hier aan bod, zowel op basis van historische als actuele voorbeelden.
Leerlingen gaan in dialoog
De volgende bouwsteen omvat het geïnformeerd, beargumenteerd en constructief in dialoog gaan met elkaar. Leerlingen komen op voor hun eigen opvattingen en belangen. Ze leren hoe ze hun eigen mening kunnen onderbouwen en goed kunnen argumenteren. Ze leren het onderscheid maken tussen feiten en mening, realiteit en fictie. Ze leren ook hoe ze drogredeneringen kunnen doorprikken.
Deel zijn van onze samenleving
De vierde bouwsteen betreft het actief participeren aan de samenleving, rekening houdend met de rechten en plichten van iedereen binnen de rechtsstaat. De leerlingen ontwikkelen hierbij het vermogen om zich voor de publieke zaak in te zetten, om solidariteit aan de dag te leggen en belangstelling te tonen voor het oplossen van problemen die een plaatselijke of grotere gemeenschap raken. Daarbij krijgen de leerlingen kennis mee over de rol en verantwoordelijkheden van individuen en groepen zoals vrijwilligers, verenigingen en middenveldorganisaties. Ook leren ze over inspraak, participatie en besluitvorming.
Aandacht voor duurzaamheid
Leerlingen moeten ten vijfde ook inzicht hebben in de wederzijdse invloed tussen maatschappelijke domeinen en ontwikkelingen en de impact ervan op de (globale) samenleving. Belangrijk hierbij is dat leerlingen inzicht krijgen in de complexiteit en verwevenheid van duurzaamheidskwesties. Daarbij gaan leerlingen kritisch reflecteren over duurzame ontwikkeling en de methodiek van systeemdenken toepassen op duurzaamheidskwesties. De beoogde attitude is het handelen met het oog op duurzame ontwikkeling.
Leren over ons politiek systeem
Daarnaast komt democratische besluitvorming op lokaal, nationaal en internationaal niveau onder de aandacht. Het gaat hier over de organisatie en werking van het politieke systeem. Thema’s die hier aan bod komen zijn overheden en macht, breuklijnen en ideologieën, politieke partijen en verkiezingen. Ook besteden de leerlingen aandacht aan de randvoorwaarden om te kunnen spreken van democratische besluitvorming, zoals transparantie en persvrijheid.
Belang van democratie
Met de laatste bouwsteen krijgen leerlingen inzicht in de democratische principes en de democratische cultuur. De focus ligt hierbij op mensen- en kinderrechten, sociale rechtvaardigheid, de welvaartsstaat, de rechtsstaat en de werking van het rechtssysteem.
Meer informatie en lesmateriaal over sleutelcompetenties
16 sleutelcompetenties vormen de basis voor de nieuwe eindtermen. De eindtermen worden geformuleerd in functie van deze sleutelcompetenties en niet langer in functie van vakken of leergebieden. Klik door voor heldere informatie bij de competenties.
-
Europees burgerinitiatief: Educatieve toolkit
De educatieve toolkit van het Europees Burgerinitiatief (EBI) heeft tot doel leerlingen de kennis en vaardigheden bij te brengen die zij nodig hebben als actieve en betrokken EU-burgers. De toolkit is gericht op het Europees burgerinitiatief. Na …
WebsiteNieuwLeerkracht, Ander -
Recht-vaardig in de klas: Rollenspel
Dankzij Recht-vaardig in de klas leren leerlingen de uitdagingen van justitie van binnenuit kennen. Eerst bekijken en analyseren de leerlingen een fictief proces. Ze leren over de rollen van de verschillende betrokkenen (rechter, advocaat, …
Downloadbaar lesmateriaal -
EDUbox Politiek: Tool voor de leerkacht
Deze EDUbox past in het aanbod Verkiezingen ’24 en is nauw verbonden met de EDUbox Ideologie en EDUbox Overtuigen. De EDUbox Politiek wil jongeren inzicht geven in hoe beslissingen tot stand komen. Hoe overtuig je mensen van je ideeën, …
Interactieve oefening (3) -
Huis van Erasmus: Lessen burgerschap
Huis van Erasmus, is een groep van vrijwilligers, die het gedachtegoed, de ideeën en idealen van Erasmus voor een vreedzame en verdraagzame samenleving wil uitdragen door een concrete, eigentijdse invulling aan het gedachtegoed van Erasmus te …
WebsiteLeerkracht, Ander -
Daad of misdaad?: Lespakket
Overtredingen, wanbedrijven en misdaden zijn van alle tijden en alle culturen. Het gewicht dat samenlevingen toekennen aan deze misdrijven verschilt, zo ook de strafmaat. Mythologische, Bijbelse en andere verhalen rond afwijkend gedrag en …
Downloadbaar lesmateriaal -
Het abortusdebat: Audiovisueel lesmateriaal
In deze collectie vind je audio en video voor een les over het abortusdebat. De redactie van Het Archief voor Onderwijs zocht naar sprekend beeldmateriaal en geknipte fragmenten om dit onderwerp voor de klas te brengen. Gebruik de collectie om je …
Video -
Hoe werkt de Gentse gemeenteraad?
In dit filmpje legt de Stad Gent uit:
- Hoe de gemeenteraad verkozen wordt.
- Wat een meerderheid is en wat de oppositie is.
- Hoe de gemeenteraad werkt.
- Wat de taken zijn van de gemeenteraad.
- Hoe het college van burgemeester en schepenen werkt. …
Video (6)Leerkracht, Ander -
Aan de slag met ... wie mag wat?: Lesactiviteit
In Onsland zijn er allerlei problemen. Maar hoe los je die op? En hoe doe je dat eerlijk?
De leerlingen krijgen de rol van uitvoerende macht, wetgevende macht, rechtsprekende macht en nemen besluiten over wetsvoorstellen in hun fictieve land.
…Downloadbaar lesmateriaal (4)Leerkracht, Ander -
Yes, ik ben niet verslaafd!: Theater over drugspreventie
Verslaving is een toestand waarin een persoon fysiek en/of mentaal van een gewoonte of stof afhankelijk is. Zodanig afhankelijk dat hij/zij deze gewoonte of stof niet, of heel moeilijk, los kan laten. Het gedrag van de persoon is …
tot
Nascholing of activiteit -
Maatschappijleer en -wetenschappen: Vakportaal
Nederlandse websites voor de vakken maatschappijleer en -wetenschappen.
Maatschappij-leer. Je kan er heel wat filmpjes vinden bij begrippen. Er is ook een mensbeeld en een gelukstest. Onder de knop docenten kan je het handboek …
WebsiteLeerkracht, Ander -
Meritocratie: Begrip gelijkheid
In deze kennisclip (animatiefilm) wordt beknopt het begrip gelijkheid vanuit het meritocratisch standpunt toegelicht. Zo zal eerst de ideologie van de meritocratie toegelicht worden en dit vervolgens aangevuld worden met een toepassing op het …
Video (4)Leerkracht -
VGN Kleio: Vereniging van docenten geschiedenis en staatsinrichting in Nederland
Op deze website kan je lesmateriaal en online archief van het tijdschrift dat deze Nederlandse vereniging uitgeeft.
Daarnaast kan je ook uitleg en voorbeeldvragen vinden het nationale examen in Nederland en ook aankondigingen van studiedagen, boeken …
WebsiteLeerkracht, Ander